TÜRKİYE SİGORTA SEKTÖRÜ ÖZELLİKLİ KURUMLAR
Ülkemiz sigortacılık sektörü düzenleyici ve denetleyici otorite tarafından bazı özel amaçlarla kurulmuş kurumları bulundurması bakımından özellik arz etmektedir. Bu kurumlara ilişkin aşağıda kısa bilgiler yer almaktadır.
1.4.1 Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM)
Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM), Bireysel emeklilik sisteminin güvenli ve etkin bir şekilde işletilmesini sağlamak, katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak amacıyla hem denetleyici kamu otoritelerinin (Hazine Müsteşarlığı ve Sermaye Piyasası Kurulu) karar almasına yardımcı olacak verileri hazırlamak hem de kamuoyuna sağlıklı bilgi aktarımı için gerekli verileri sağlamak üzere 10 Temmuz 2003 tarihinde kurulmuş olan sigorta kurumudur.
EGM’nin amacı:[1] Hazine Müsteşarlığının görevlendirme ve yetkilendirmesi çerçevesinde, Müsteşarlığın karar almasına yardımcı olacak verileri sağlamak ve Müsteşarlığın yazılı iznine istinaden hizmet alacak emeklilik şirketlerine ve kamuya sağlıklı bilgi aktarmak. Emeklilik şirketlerinin faaliyetlerinin günlük olarak elektronik ortamda izlemek ve yetkili kamu otoritelerine raporlamak. Emeklilik şirketlerince yapılan işlemler sonucunda oluşan bilgilerin konsolidasyonunu sağlamak. Kamuoyunu ve katılımcıları bilgilendirmek. bireysel emeklilik aracıları sınavını ve bireysel emeklilik aracıları sicilinin takibi yapmak. Tanıtım, eğitim programları, yazılım ve benzeri konulardaki talepleri karşılamak. Sistemin güven içinde işleyişini sağlamak ve olası sorunlara zamanında müdahalelerde bulunulmasına olanak sağlayacak veri oluşturmak.
EGM’nin genel hatlarıyla başlıca görevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Gözetim ve denetim alt yapısını oluşturmak ve işletmek,
- İletişim alt yapısı oluşturmak ve işletmek,
- Tarafsız bilgilendirme yapmak ve katılımcı şikayetlerini yönlendirmek,
- Özel nüfus katmanı istatistikleri üretmek ve sistem isleyiş analizleri yapmak,
- Bireysel emeklilik aracıları sınavını gerçekleştirmek ve sicil kaydını tutmak,
1.4.2 Trafik Sigortası Bilgi Merkezi (TRAMER)
Trafik Sigortası Bilgi Merkezi (TRAMER), trafik sigortalarına ilişkin güvenilir istatistiklerin temini, uygulama birliğinin sağlanması, sigorta sahtekârlıklarının önlenmesi, sigorta sistemine olan güvenin artırılması, tazminat ödemelerinin düzenli ve doğru biçimde gerçekleştirilmesi, zorunlu sigortalarını yaptırmamış motorlu araç işletenlerin tespiti ve sigortalılık oranlarının artırılmasını sağlamak amacıyla kurulmuş bir sigorta kurumudur.
TRAMER’in görevleri aşağıda sıralanmıştır:[2]
- Tüm sigorta şirketlerinin trafik sigortası poliçe kayıtlarının tutulduğu ilişkisel bir veritabanı oluşturmak ve verileri en çok bir günlük gecikme ile sürekli güncellemek,
- Tüm sigorta şirketlerinin trafik sigortasına ilişkin hasar verilerini almak ve bu kayıtları sigorta kayıtları ile ilişkilendirmek,
- Merkezi olarak; “Hasar Durum Belgesi” düzenlemek,
- Sigorta verilerini, sigortalılık oranlarını ve hasar verilerini hazırlanacak formatta yönetim raporlarına/bilgi raporlarına dönüştürmek ve kamuoyunun bilgisine sunmak,
- Yetkili kullanıcıların konuyla ilgili tüm bilgi ihtiyacını karşılamak.
1.4.3 Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK)
Ülkemiz jeolojik ve topoğrafik yapısı ile iklim özellikleri nedeniyle büyük can ve mal kayıplarına yol açan doğal afetlerle sık sık karşılaşan ülkelerin başında gelmektedir. Ülkemizde etkili olan doğal afetleri önem sırasına göre depremler, heyelanlar, su baskınları, kaya düşmeleri, yangınlar, çığ, fırtına ve yer altı suyu hareketleri şeklinde sıralamak mümkündür.
Depremler, başta doğal afetin meydana geldiği bölgeler olmak üzere tüm ülkede etkisini hissettirmekte ve dolayısıyla ülkede yaşayan vatandaşların hepsi depremin sonuçlarından belli ölçüde etkilenmektedir. Ortaya çıkan maddi zararların telafi edilmesi, deprem bölgesinde normal hayata dönülebilmesi, acil yardıma ihtiyaç duyan kimselerin bu ihtiyaçlarının giderilmesi için yapılan harcamalar ülke ekonomisine ve devlete büyük bir mali yük getirmektedir. Bu yükü hafifletmek ve deprem zararlarını en aza indirgeyebilmek için deprem sigortası zorunlu hale getirilmiştir.
Zorunlu Deprem Sigortası, meskenlerde depremin neden olacağı maddi zararların tazmin edilmesini sağlamaya yönelik olarak oluşturulan sigorta sistemidir. Kapsamlı bir inceleme çalışması sonucunda devletin ve sigorta sektörünün işbirliği ile oluşturulan bu sistemin temel amaçları şunlardır:[3]
- Kapsamdaki bütün konutları, ödenebilir bir prim karşılığında depreme karşı sigorta güvencesi altına almak,
- Yurtiçinde risk paylaşımı sağlamak, aynı zamanda deprem hasarlarının neden olacağı mali yükü sigorta yoluyla uluslararası reasürans ve sermaye piyasalarına dağıtmak,
- Devletin depremlerden (özellikle deprem sonrası afet konutları inşasından) kaynaklanan mali yükünü azaltmak,
- Sigorta sistemini sağlıklı yapı üretiminde bir araç olarak kullanmak,
- Deprem hasarlarının karşılanmasında uzun vadeli kaynak birikimini temin etmek,
- Toplumda sigorta bilincinin gelişmesine katkıda bulunmaktır.
Zorunlu Deprem Sigortası uygulaması ile; konut sahiplerine konutları ile ilgili olarak, devletin bütçe imkanları ile ilişkili olmayan ve maddi kayıpları derhal telafi edilen somut bir güvence temin edilmektedir. Aynı zamanda, ödenen küçük miktardaki sigorta primleri yoluyla da sosyal dayanışmanın gereği en iyi şekilde yerine getirilmiş olmakta, ülke çapında risk paylaşımı ve dayanışma sağlanmaktadır.
1.4.4 Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM)[4]
Tarım sektörü, dünya nüfusu açısından taşıdığı kritik önemin yanı sıra ekonomik, sosyal, siyasal, teknolojik ve kişisel risklerden yüksek düzeyde etkilenen, son derece hassas bir sektör olarak kendine özgü bir yapıya sahiptir. Bu açıdan bakıldığında, tarımın insanlığın beslenmesindeki fonksiyonunu etkili bir şekilde yerine getirmesi; tarımsal üretimi tehdit eden risklerin yönetimiyle doğrudan ilişkilidir. Gelişmiş ülkeler, uyguladıkları korumacılık politikaları, “Risk Yönetim Programları” ve bu programlar içerisinde önemli bir yer alan; “Tarım Sigortaları Uygulamaları” ile risk paylaşımını ve transferlerini gerçekleştirmektedirler. Ülkemizde de tarım sektörünü tehdit eden risklerin teminat altına alınabilmesi amacıyla bir sigorta mekanizmasının devreye sokulması düşünülmüş ve bu amaçla 14/06/2005 tarihli 5363 sayılı “Tarım Sigortaları Kanunu” çıkarılmıştır. Söz konusu kanuna göre, kanun kapsamına alınan riskler ile ilgili olarak yapılacak sigorta sözleşmelerinde standardın sağlanması, riskin en iyi koşullarda transferi için uygun ortam oluşturulması, oluşacak hasarlarda tazminatın tek merkezden ödenmesi ve tarım sigortalarının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması amacına yönelik olmak üzere kurulmuş olan bu havuza Tarım Sigortaları Havuzu denir.
Bu havuza ilişkin tüm iş ve işlemler, bu havuza katılan sigorta şirketlerinin eşit hisselerle ortak oldukları Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi Anonim Şirketi tarafından yürütülmektedir. Şirketin görevleri kısaca; havuz kurulunca alınan kararların uygulamasını yapmak, primleri tahsil etmek, hasar ödemelerine esas teşkil edecek hasar tespit işlemlerini ve tazminat ödemelerini yapmak, reasürans işlemlerini yürütmek, tanıtım faaliyetlerinde bulunmak, istatistik tutmak, havuz kaynaklarını yatırıma yönlendirmektir.
Sigorta şirketleri poliçeleri kendi adlarına düzenlemekte, ancak riskin ve primin tamamını zorunlu olarak havuza devretmektedirler, ihtiyari olarak da havuzda oluşan riskten retrosesyon[5] yoluyla pay alabilme hakları da vardır.
Devlet, bu kanun kapsamında yapılacak sigorta sözleşmelerine münhasır olarak çiftçi adına sigorta primine destek sağlamaktadır. Devlet prim desteğinin miktarı her yıl için ürün, risk, bölge ve işletme ölçekleri itibariyle, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenmektedir.
Havuz uygulamasının amacı:
- Bir sigorta şirketinin tek başına üstlenemeyeceği kuraklık ve don gibi katastrofik riskleri teminat kapsamına almak,
- Reasürans katılımının teşvik edilerek reasürans kapasitesi ve kapsamını genişletmek,
- Sigorta şirketlerinin bilgi, personel ve mali kaynaklarını ortak olarak daha verimli bir şekilde kullanmak,
- Devletin prim ve hasar fazlası desteğinin etkin şekilde kullanmak,
- Fiyatlarda haksız rekabeti önlemek,
- Sigortaya katılımda artış sağlamaktır.
1.4.5 Güvence Hesabı
Güvence hesabı, kapsamında bulunan zorunlu sigortaların sağladığı teminatlara ilişkin bedeni olarak (yaralanma, sakatlık, ölüm gibi) zarar görenlerin tedavi masraflarını karşılamak ve kaza sonrasında sakat kalma halinde sakatlık tazminatı, ölüm halinde ise ölenin desteğinden yoksun kalanlara destekten yoksun kalma tazminatı ödemelerini yapmak amacıyla Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde oluşturulan hesaptır.
Güvence Hesabına:[6]
- Sigortalının tespit edilememesi durumunda kişiye gelen bedensel zararlar için,
- Rizikonun meydana geldiği tarihte geçerli olan teminat tutarları dâhilinde sigortasını yaptırmamış olanların neden olduğu bedensel zararlar için,
- Sigorta şirketinin malî bünye zaafiyeti nedeniyle sürekli olarak bütün branşlarda ruhsatlarının iptal edilmesi ya da iflası halinde ödemekle yükümlü olduğu maddî ve bedensel zararlar için,
- Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, Karayolları Trafik Kanunu uyarınca işletenin sorumlu tutulmadığı hallerde, kişiye gelen bedensel zararlar için,
- Yeşil Kart Sigortası uygulamaları için faaliyet gösteren Türkiye Motorlu Taşıt Bürosunca yapılacak ödemeler için başvurulur.
Gerekli görülen hallerde, eşyaya gelecek zararların kısmen veya tamamen hesaptan karşılanmasına karar verme yetkisi Bakanlar Kurulu’na aittir.
Güvence Hesabı kapsamına giren sigortalar ise şunlardır:
- Karayollar Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası.
- Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası.
- Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası.
- Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortası.
- Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası.
- Yeşil Kart Sigortası Ödemeleri.
[1] www.egm.org.tr
[2] www.tramer.org.tr
[3] www.dask.gov.tr
[4] www.tarsim.org.tr
[5] Retrosesyon, reasürans yoluyla devir alınan sorumluluğun kısmen veya tamamen başka bir şirkete devredilmesidir.
[6] Ayrıntılı bilgi için bakınız 26 Temmuz 2007 Tarih ve 26594 sayılı Resmi Gazete, “Güvence Hesabı Yönetmeliği.”