SİGORTANIN TEMEL PRENSİPLERİ

Sigortanın temel prensipleri her sigorta sözleşmesinin özünde sahip olduğu temel ilkelerdir. TTK, bu sözleşme hukukunun çerçevesini çizerken; genel şartlar ve düzenleme hukuku da temelde bu hususların nasıl kullanılacağının sınırlarını belirler. Bir sigorta sözleşmesi için azami iyi niyet, menfaat, tazminat, halefiyet, hasara katılım ve yakın sebep gibi temel prensipleri özetle ele almak yerinde olacaktır. Sigorta sözleşmesinin oluşması bu prensipler ışığında şekillenmekte; mevzuat, sözleşme hukuku ve murakabe hukuku ile bu prensipler içerik kazanmaktadır.

Azami iyi Niyet Prensibi

Bu prensip tarafların birbirlerine karşı mutlak iyi niyetle davranmak zorunluluğunu ortaya
koymaktadır. Sigorta sözleşmesinde sigortalının beyanının doğru olması, bu prensip gereği esastır.
Eğer beyan doğru değilse, gerçeğe aykırı veya eksik ise, sigortalı bu prensibe aykırı davranmış
sayılır. Sigortalının bir kastı varsa, sigortacının poliçeyi iptal etme ya da hasarı ödememe hakkı
bulunmaktadır.

Sigortalanabilir Menfaat Prensibi

Sigorta menfaati, sigorta hukukunda, bir kimse ile bir şey arasında bulunan iktisadi ilişkiyi
tanımlamak için kullanılır. Sigorta konusu değerin korunmasında sigortalının yasal bir menfaatinin
olması gerekir. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu‟nun 1453 üncü maddesinin birinci fıkrasında
belirtildiği üzere, rizikonun gerçekleşmemesinde menfaati bulunanlar, bu menfaatlerini mal
sigortası ile teminat altına alabilirler.

Tazminat Prensibi

Tazminat prensibi, sigortalı malı hasardan önceki değerine getirecek meblağın hesaplanarak
ödenmesini gerektirir. Diğer bir deyişle, sigorta sözleşmesinin amacı, zarar görenin ekonomik
durumunu zarardan önceki düzeyine getirmektir.

Halefiyet Prensibi

Sigortacı halefiyet ilkesi gereğince, ödediği tazminat kadar bir meblağ için sigortalının yerine geçer.
Böylelikle sigortacı, ödediği tazminat kadar meblağı hasara sebep olanlara rücu ederek geri ister.
Mal ve sorumluluk sigortalarında, sigortalının hem sigorta şirketinden, hem de hasara sebep olan
(özel ya da tüzel) kişilerden çifte tazminat alması da bu şekilde önlenmiş olur.

Yakın Sebep Prensibi

Yakın sebep prensibi, prim hangi teminatın karşılığında alınmış ise tazminatın da o rizikonun
gerçekleşmesi halinde ödeneceğini ifade eder. Örneğin, ferdi kaza poliçesi yaptırmış bir kişinin
merdivenden inerken ayağı takılır ve düşer ölürse tazminat ödenir; ancak kalp krizi nedeniyle
öldükten sonra düşerse veya kriz sebebiyle düşme veya ölüm olursa ferdi kaza poliçesi kapsamında
tazminat ödenmez.

Hasara Katılım Prensibi

Tazminat prensibinde, sigortalının gerçek zararından fazlasını sigorta yoluyla elde etmemesi ve
sigortayı bir kâr aracı olarak kullanmamasının esas olduğu belirtilmişti. Bu çerçevede, sigorta
konusunun birden çok sigortacıya sigorta ettirilmiş olması halinde zarar, bu sigortacılar tarafından
belli esaslar çerçevesinde karşılanacaktır.