SEKTÖR KURUMLARI

Sektörde faaliyette bulunan söz konusu aktörler; sigorta şirketleri, brokerler, acenteler, sigorta eksperleri ile aktüerlere ilişkin aşağıda bazı kısa bilgiler yer almaktadır.

1.3.1 Sigorta Şirketleri

Sigortalanmak isteyen kişi ve kuruluşlara, sigorta sözleşmesi gereğince belirli bir prim karşılığında güvence veren ve rizikonun gerçekleşmesi halinde tazminat ödemeyi taahhüt eden şirketlere sigorta şirketi denir.[1] Diğer bir ifadeyle sigorta şirketi, sigortalılar adına riziko yönetimi görevini üstlenen taraftır.

Sigorta şirketlerinin öncelikli amacı sigorta üretimini artırmak yani sigortalanacak kişilere ulaşarak sigorta hizmetini sunmak ve bunun sonucu olarak kar elde etmektir. Sigorta hizmetini daha fazla kişiye ulaştırabilmek ve bu sayede topladığı primleri artırabilmek için sigorta şirketleri geniş bir örgütlenme yoluna giderler.

Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta ve reasürans şirketleri; bir kuruluş ön izni aranmadan, Avrupa Birliği (AB) direktiflerinde öngörüldüğü gibi itibarlı kişiler tarafından, hayat ve hayat dışı sigorta gruplarından sadece birinde faaliyet gösterecek şekilde anonim şirket veya kooperatif şeklinde kurulur.[2] Sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri, sigortacılık işlemleri ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan faaliyetler dışında başka faaliyetlerde bulunamazlar. Yabancı ülkelerde kurulmuş bir sigorta veya reasürans şirketinin Türkiye’de faaliyette bulunmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

1.3.2 Brokerler

5684 sayılı Sigortacılık Kanununa göre broker kavramı; “Sigorta veya reasürans sözleşmesi yaptırmak isteyenleri temsil ederek, bu sözleşmelerin yaptırılacağı şirketlerin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak ve teminat almak isteyen kişilerin hak ve menfaatlerini gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi ve gerektiğinde sözleşmelerin uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen kişiler olarak ifade edilmektedir.”

Sigorta Brokeri ise, sigorta sözleşmelerinde sigortalıyı temsil ederek ve sigorta şirketi seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak, tehlikelerin sigorta edilmesi için sigorta sözleşmesini yapmak isteyenlerle sigorta şirketlerini biraraya getiren, sigorta sözleşmelerinin akdinden önceki gerekli hazırlık çalışmalarını yapan ve gerektiğinde bu anlaşmaların uygulanmasında özellikle tazminatın ödenmesinde yardımcı olan gerçek veya tüzel kişilere denir.

Reasürans Brokeri: sigorta brokerlerinin yapmış oldukları iş ve işlemleri sigorta şirketleri ile reasürans şirketleri arasında yapan gerçek veya tüzel kişilere denir.

Brokerlerin başlıca görevleri:[3]

  1. Sigorta ve reasürans sözleşmelerinde sigortalıyı temsil etmek,
  2. Sözleşmenin yapılacağı sigorta şirketinin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranmak,
  3. Rizikolara karşı sigorta sözleşmesi yapmak isteyenlerle sigorta şirketlerini bir araya getirmek,
  4. Sigorta sözleşmesinden önceki hazırlık çalışmalarını yapmak,
  5. Sözleşmelerin uygulanmasında yardımcı olmak.

Brokerlik,[4] Müsteşarlıktan alınan “Brokerlik Ruhsatı” ile yapılır. Müsteşarlık, ruhsat ile ilgili işlemlerin incelemeye ve onaya hazır hale getirilmesi hususunda ilgili sivil toplum ve meslek kuruluşlarına görev verebilir.

1.3.3 Acenteler

Acente[5] kavramı 5684 sayılı Sigorta Kanununa göre: “Ticarî mümessil, ticarî vekil, satış memuru veya müstahdem gibi tâbi bir sıfatı olmaksızın bir sözleşmeye dayanarak muayyen bir yer veya bölge içinde daimî bir surette sigorta şirketlerinin nam ve hesabına sigorta sözleşmelerine aracılık etmeyi veya bunları sigorta şirketleri adına yapmayı meslek edinen, sözleşmenin akdinden önce hazırlık çalışmalarını yürüten ve sözleşmenin uygulanması ile tazminatın ödenmesinde yardımcı olan gerçek veya tüzel kişiyi ifade etmektedir.” Diğer bir ifadeyle acente, sigorta şirketlerine bağlı olarak mesleki faaliyette bulunan, yetki ve sorumlulukları, yasa, yönetmelikler veya sözleşme ile belirlenmiş sigorta aracısıdır.

Acentelerin görevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

  1. Sigorta yaptırmak isteyen kişilerle, sigorta şirketi adına görüşmelerde bulunmak,
  2. Yetki alanı çerçevesinde poliçe veya teminat belgesi düzenlemek,
  3. Prim toplamak,
  4. Hasar halinde sigortalıya danışmanlık etmek ve yetkili olduğu takdirde belli bir miktara kadar hasarı ödemek.

1.3.4 Sigorta Eksperleri

Sigorta konusu olan rizikoların gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan kayıp ve hasarların miktarını, nedenlerini ve niteliklerini belirleyerek mutabakatlı kıymet tespiti, ön ekspertiz ve hasar gözetimi gibi işleri meslek olarak tarafsız ve bağımsız yapan gerçek veya tüzel kişilere Sigorta Eksperi denir.

Sigorta eksperleri,[6] Hazine Müsteşarlığı’ndan aldıkları belgeler ile kendi yönetmelikleri çerçevesinde sigorta şirketlerinden bağımsız olarak komisyon karşılığında çalışan gerçek veya tüzel kişilerdir. Acente ve brokerden farklı olarak sigorta üretiminde yer almazlar. Hasarın incelenmesi ve tespiti konularında sigorta şirketlerine aracılık ederler. Sigorta hasar eksperleri hasar tespitinde uzman olmaları nedeniyle olay yeri incelenmesinde, hasarın ayrıntılı tespitinin yapılmasında ve hasara ilişkin belge ve fotoğrafların elde edilmesinde görevlidirler. Bu tür çalışmalarla sigorta şirketinin iş yükünü hafifletmektedirler.

Sigorta Eksperlerinin görevleri:

  1. Sigorta edilen rizikonun gerçekleşmesi sonucu ortaya çıkan kayıp veya hasarın neden ve niteliği ile miktarını bizzat inceleyip belirlemek,
  2. Sigorta konusu olmak şartıyla, sözleşme öncesinde mutabakatlı kıymet ve ön ekspertiz raporlarının hazırlanması,
  3. Hasar öncesinde hasar riski ile ilgili gözetim faaliyetlerinde bulunmaktır.

1.3.5 Aktüerler

Aktüerya, yatırım, istatistik, matematik, finansman ve demografi konularında çeşitli bilimsel teoriler kullanarak prim, karşılık ve yatırım getirilerini hesaplayan, her türlü tarife, tablo ve teknik esasları hazırlayan, geleceğe yönelik teknik ve finansal tahminler yapan, olası riskleri belirleyen, bunların olumsuz etkilerini önleyici tedbirlere ilişkin tavsiyelerde bulunan ve Müsteşarlık nezdinde aktüerler için tutulan sicile kayıtlı kişilere Aktüer denir.

Aktüerlerin görevleri:

  1. Aktüer, adına iş yaptığı şirket veya diğer kurum ve kuruluşun yönetim kurulu başkanlığı ile Müsteşarlığa, görevi itibariyle tespit etmiş olduğu yanlış uygulamalarla birlikte, onaylamayacağı veya kısmen ya da şerhli onaylayacağı belgeleri, gerekçeli ve yazılı olarak bildirmek,
  2. Yaptığı işlemlere ilişkin kullandığı hesap tahminlerini bir raporla adına iş yaptığı şirket veya diğer kurum ve kuruluşun yönetim kuruluna açıklamak,
  3. Aktüer, kapsamı Müsteşarlıkça belirlenen aktüerya raporunu şirket genel müdürü tarafından imzalanmış yazı ekinde her yılın nisan ayı sonuna kadar Müsteşarlığa göndermek,
  4. Aktüer, Müsteşarlıkça belirlenen belgeleri onaylamak, malî bünyeleri açısından şirket veya diğer kurum ve kuruluşa ilişkin öngörülerde bulunmak ve yükümlülüklerini karşılama durumunu sürekli olarak izlemek zorundadır.

[1] Enver Alper GÜVEL ve Afitap Öndas GÜVEL (2008). Sigortacılık, 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık. s. 67.

[2] Sigorta Şirketlerinin kuruluşu konusunda ayrıntılı bilgi için bakınız; 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, Madde 3.

[3] Enver Alper GÜVEL ve Afitap Öndas GÜVEL, (2008). Sigortacılık, 4. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık. s. 201.

[4] Ayrıntılı bilgi için bakınız; 21 Haziran 2008 Tarih ve 26913 sayılı Resmi Gazete, “Sigorta Ve Reasürans Brokerleri Yönetmeliği.”

[5] Ayrıntılı bilgi için bakınız; 14 Nisan 2008 Tarih ve 26847 sayılı Resmi Gazete, “Sigorta Acenteleri Yönetmeliği.”

[6] Ayrıntılı bilgi için bakınız; 22 Haziran 2008 Tarih ve 26914 sayılı Resmi Gazete, “Sigorta Eksperleri Yönetmeliği.”